Türkiye’nin Milli Uzay Programı (MUP); uzay politikalarını tek çatı altında toplayan, 10 yıllık bir yol haritasıdır. Amaç; bilimsel yetkinliği artırmak, kritik teknolojilerde millileşmek, uzaya bağımsız erişim kabiliyeti kazanmak ve küresel uzay ekonomisinde söz sahibi olmak. Program; Ay misyonu, bölgesel konumlama ve zamanlama sistemi, yerli uydu ekosistemi, uzay limanı ve insanlı bilim misyonu (astronot) gibi başlıklarda somut hedefler içerir. Kurumsal koordinasyonu Türkiye Uzay Ajansı (TUA) yürütür; ilgili bakanlıklar, üniversiteler ve sanayi paydaşlarıyla birlikte ulusal bir kapasite inşası hedeflenir.

Programın omurgası: 10 stratejik hedef

MUP, Türkiye’yi uzay teknolojilerinde üreten ve ihraç eden bir ülke yapmayı hedefleyen on ana hedefe dayanır. Ay’a erişim ve bilimsel görevler; bölgesel konumlama ve zamanlama alt yapısı; haberleşme, gözlem ve derin uzay uyduları; uzay araçları ve taşıyıcı sistemler; uzay limanı/atış alanı çalışmaları; uzay havası ve meteorolojisi; uzay sanayi kümelenmeleri; uzay teknolojileri geliştirme bölgeleri; uzay hukuku ve düzenlemeleri; uluslararası işbirlikleri ve insan kaynağı. Bu yapı; sürdürülebilir finansman, açık çağrılar ve tedarik modeliyle desteklenir.

Ay Görevi (AYAP): Türkiye’nin derin uzay sınavı

Programın en görünür bileşeni Ay misyonudur. İlk fazda “sert iniş”, devamında “yumuşak iniş” hedeflenir. Görev; yerli itki teknolojileri ve milli uzay aracıyla Ay’a erişerek bilimsel veri toplamak, kritik alt sistemleri uçuşta doğrulamak ve mühendislik birikimi yaratmak üzerine kurulu. Bu hedef, Türkiye’nin derin uzay iletişimi, yörünge belirleme ve görev operasyonları gibi alanlarda sıçrama yapmasını amaçlar.

Türk Astronot ve Bilim Misyonu: Eşik geçildi

Türkiye, ilk astronot uçuşuyla insanlı uzay faaliyetlerinde kurumsal deneyim kazandı. Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yürütülen mikrogravite deneyleri, biyoteknoloji, malzeme ve akışkanlar alanlarında yüksek katma değerli bilgi üretti. Bu adım, nitelikli insan kaynağını yetiştirmeye ve gençler için rol modeli güçlendirmeye hizmet ediyor.

Uydu ekosistemi: 6A ve sonrası

MUP, yerli uydu geliştirme kapasitesini ölçeklendirmeyi, alt sistemlerde yerlilik oranını artırmayı ve seri üretime geçişi hedefliyor. Haberleşme ve yer gözlem uydularında yüksek çözünürlük, geniş bant, düşük gecikme gibi yetenekler ön plana çıkarken; yer istasyonları, veri işleme ve uzaktan algılama hizmetleri için yeni ticari modeller kurgulanıyor. Böylece savunma, tarım, afet yönetimi, şehircilik ve lojistik gibi alanlarda veri odaklı çözümler yaygınlaşacak.

Bölgesel Konumlama ve Zamanlama (RKZS)

Konum, hız ve zaman bilgisinin ulusal güvenlik ve kritik altyapılar için stratejik öneminden hareketle, Türkiye bölgesel doğruluk sağlayan bir sistemi hedefliyor. Bu sayede enerji şebekeleri, bankacılık zaman damgaları, otonom sistemler ve hava/deniz taşımacılığı gibi hassas uygulamalarda dışa bağımlılık azalacak, maliyetler düşecek ve siber dayanıklılık artacak.

Uzaya bağımsız erişim: Uzay limanı ve roket teknolojileri

Program, uzaya bağımsız erişim kabiliyeti için uzay limanı/atış alanı altyapısı ile taşıyıcı sistemler ve hibrit roketler üzerinde yoğunlaşıyor. Hedef; uydu fırlatma pazarına orta vadede rekabetçi bir oyuncu olarak dahil olmak ve teknoloji ihracatı kapasitesi oluşturmak. Bu adımlar, test kampanyaları, kritik alt sistem kalifikasyonları ve görev hazır olgunluğa geçişle destekleniyor.

Ekosistem, regülasyon ve insan kaynağı

MUP, üniversite–sanayi işbirliğini güçlendiren teknoloji geliştirme bölgeleri ve kümelenmeler öngörür. Uzay hukuku, lisanslama ve spektrum/ yörünge tahsisi gibi alanlarda güncel düzenlemeler; özel sektör yatırımlarını teşvik eder. Eğitimde burs programları, staj/mentorluk ve açık laboratuvar yaklaşımıyla yetenek havuzu genişletilir.

“Ay’a ilk teması gerçekleştireceğiz” vurgusu, programın vizyoner ama ölçülebilir hedefler setini sembolize eder; yani hedefler tarihlidir, çıktılar nettir, sorumlular tanımlıdır.

Kısacası: Milli Uzay Programı; Ay misyonu, astronot bilimi, yerli uydu ve roket teknolojileri, konumlama altyapısı ve hukuki/ekonomik ekosistem bütününde Türkiye’yi uzay ekonomisinin etkin bir üreticisi yapmayı amaçlayan uzun soluklu bir devlet programıdır. Gençlere ilham veren, sanayiye iştah açan, bilime değer katan bir çerçeve sunar.